-Таны нөхөр Н.Даваа III эм­­нэлэгт хэд хоног эмчлүүлж бай­­гаад эргээд хоригдсон гэж дуулд­­сан. Эм­нэлэгт ямар эм­чилгээ хийлгэсэн юм бэ?
-Тийм ээ. Миний нөхөр III эм­нэл­гийн Зүрхний тасагт хэв­тэж эмчлүүлээд төрөл бүрийн шин­жилгээ хийлгэсэн. Зүр­х­­ний зонн тавих гэдэг шин­­­­жил­гээг ачаалалтай бо­­лоод ачаа­лалгүй гэсэн хоёр ян­­заар хийл­гэж үзлээ. Ачаа­лал­­тай шинжилгээг нь хийл­гэ­­хэд ачаал­лыг маш муу авч бай­­сан. Жаа­хан ачаалал өгө­хөд л зүрх нь хаагдчих гээд бай­хаар нь ца­виных нь вен­нийн суд­саар шингэн шахаад зур­гийг нь авсан. Ингээд үзэ­хэд зүрхний титэм судасны на­рий­сал болжээ гэж эмч нар дүг­нэсэн. Энэ нь хүний амь насанд маш аюултай бай­даг гэнэ лээ. Яагаад гэвэл тэр на­­рийссан судсан дээр цус нь бөөг­нөрч байгаад ачааллаа дий­­лэхгүй цус алдаж, зүрх нь зог­­сох аюултай байдаг гэсэн.
Зургаан жилийн өмнө ми­ний хань зүрхний өвчнөөр өвчил­сөн болохоор эмчийн хя­налтанд байсан юм. Ха­рин “Ганц худаг”-т байх хуга­цаанд энэ өвчин нь сэдрээд хүн­дэрсэн байна лээ. Эмч нар хэлэхдээ “одоогоор мэс за­сал хийлгэх шаардлага байх­гүй ч үргэлжлүүлэн эм­нэл­гийн хяналтанд байлгах шаард­лагатай” гэсэн. Удахгүй Фран­цын эмч нар Монголд ирж, зүрх­ний шинжилгээ хийхэд нь үзүүлж, шинжилгээ хийл­гээд эмчийн хяналтанд байлга гэж эмчлэгч эмч Баасанжав Цэ­рэн­жав, Сэржээ нар хэлсэн. Тэ­гээд Н.Даваагийн сэтгэл са­нааг тайван байлгаарай гэж надад захьсан. Хэт баяр­луулах, хэт догдлуулах, хэт гом­доох зэргээр сэтгэлийн янз бү­рийн хувиралд оруулж болохгүй гэнэ лээ.

-Бие нь жаахан ч гэсэн тэнхрэв үү?

-Анх “Ганц худаг”-аас ирс­нээ бодвол мэдээж эмчилгээ хийл­­гэсэн юм чинь тэнхэрсэн. Гэх­­дээ л үргэлжлүүлээд эм­чийн хяналтанд байлгах шаард­­лагатай. Урьд нь бас шулуун гэдэсний ха­гал­гаанд орж байсан юм. Хүй­тэн, сэрүүн газар байхдаа тэр өвчин нь сэдэрснийг гу­рав­дугаар сарын 12-нд нэг­дүгээр эмнэлэгт үзүүлэхэд би­дэнд хэлсэн. Тиймээс да­хин хагалгаа хийлгэх шаард­ла­гатай, яагаад гэвэл өвчин нь сэд­рээд идээт үрэвсэл хур­жээ гэсэн. Ингээд сая нэгэнт эм­нэлэгт хэвтэж байгаа юм чинь нэгдүгээр эмнэлэгт очоод шулуун гэдсээ дахиад нэг үзүүлчихье гэдэг хүсэлт гар­­гатал Улсын мөрдөн бай­цаах газраас шинжилгээнд оруу­­лахыг зөвшөөрөөгүй. Дараа нь Батбаатар мөрдөн бай­цаагч зөвшөөрөөд “Даваа гарагийн өг­лөө 09.30 цагт шинжилгээнд оруул­на, бэлэн байгаарай” гэсэн. Тэгэ­хээр нь бид нэгдүгээр эмнэлэг дэх шулуун гэдэсний эмчлэгч эм­­чээс нь уулзах цаг хүсээд хү­лээл­гэчихсэн байтал замаас нь шууд “Ганц худаг” руу аваад явчихсан. Яагаад ингэж худлаа ярьж байгаа юм бэ гээд мөрдөн байцаагчаас нь асуу­хад “Би зүрхийг нь эмчлүүлнэ гэс­нээс өөр зүйл амлаагүй” гэж хэл­сэн. Гэхдээ заавал худлаа хэлж авч явах шаардлагагүй шүү дээ. Тэр үед надад хэлэх ч үг олдоогүй. Өөрийн эрхгүй нүдэнд нулимс бүр­хээд ирсэн.
-“Ганц худаг”-т орохоос өмнө бие нь ингэтлээ өвддөг байсан уу?
-Үгүй ээ. Шулуун гэдэсний хагал­гаанд орсныг эс тооцвол ма­най хүн их бие сайтай хүн. Үргэлж уул хадаар явдаг, эрүүл чийрэг бие­тэй хүн байсан. “Ганц худаг”-т хо­ригдохоор хүн үнэхээр бие муутай бол­дог юм байна.
-Өрөөнийх нь нөхцөл байдлыг та хэлээч. Ямар өрөөнд хэдүүлээ бай­сан юм бэ?
-Өмнө нь 2.7-г харьцах нь 2.7 м хэм­жээтэй өрөөнд зургаагаас до­луу­лаа хоригдож байсан. Өөрөө хэ­лэхдээ “Манай өрөөнд зургаагаас до­лоон хүн байхад хажуугийн өрөөнд гурван хүн байна. Ийм л нөх­цөлтэй байна даа” гэсэн. Дарга, цэ­рэгт нь хэлэх үү гэхээр “За яах вэ, цаанаасаа зохион байгуулалттай ингэж байгаа юм байлгүй дээ. Хэлээд хэрэггүй ээ” гэдэг.
-Ер нь анх баривчилгаа явагд­сан тэр өдрийн процессыг та яриач. Яг юу болсон юм бэ?
-12 дугаар сарын аравны орой Н.Да­ваа “Бурхан халдун”-ыхаа ажлыг эрдэмтэдтэй ингэж, тэгж я­риад гэсээр гэртээ орж ирсэн. Бид хоолоо идчихээд салхинд гарангаа хүнд юм өгөх ёстой байсан юм. Түүнийгээ өгчихөөд дөнгөж гэртээ орж ирээд байтал Н.Давааг Улсын мөрдөн байцаах газар дээр яаралтай хүрээд ир гэж дуудсан. Мөрдөн байцаах газар дээр би хүргэж өгчихөөд хүлээж байтал Н.Даваа удаа ч үгүй гараад ирсэн. Яасан, юу гэж байна гэтэл “Иргэний үнэмлэх, гадаад паспортоо аваад ир” гэж байна. Намайг гадаад дотоод явж болохгүй гэж байх юм. Юу гэсэн үг юм бол, яагаад ингэж байгаа юм бол гэж байсан. Тэгээд бид хоёр гэртээ очоод иргэний үнэмлэх, гадаад паспортыг нь аваад эргээд Мөрдөн байцаах газарт хүрч ир­сэн. Энэ үед оройн есөн цаг болж байлаа. Хоёр да­хиа Мөрдөн байцаах га­зар руу ороод Н.Даваа гарч ирэхгүй маш их удсан. Өвөл байсан болохоор ма­шиныхаа паарыг асаачихаад л хү­лээгээд байлаа. Удаад болохгүй бай­хаар нь арга ядахдаа гар утас руу нь залгатал холбогдох бо­ломж­гүй байсан. Тэгтэл өглөө 04 цагийн үед Оюунбилэг өмгөөлөгч над руу утасдаад “Гурван захирлыг гур­вууланг нь хорино, хувцсыг нь аваад ир гэж байна” гэсэн. Ингээд өг­лөө 08 цагийн үед тэднийг “Ганц ху­даг” руу авч яваад тэр чигт нь хорьсон.
-Оргон зайлж магадгүй гэ­дэг шалт­гаанаар хорьсон нь мэ­дээж. Тухайн үед хорих гэж буй үндэслэлийг нь яг юу гэж тайл­барлаж байсан юм бэ?
-Тийм ээ. Оргон зайлах үндэс­лэлтэй, мөрдөн байцаах үйл ажил­лагаанд саад учруулж болзошгүй гэж тайлбарласан. Одоо ч гэсэн бат­лан даалтад гаргая гэхээр энэ тайл­бараа хэлдэг. Уг нь манай Н.Да­ваа эх орноосоо өөр газар амь­д­арч чаддаггүй хүн. Хүмүүс тан­саглаад элдэв янзын хоол идэж бай­хад манай хүн монгол лавшаа идэж, сүүтэй цайгаа л уудаг. Тийм хүн оргож зайлаад юу идэж, яаж амьд­рах юм бэ.
Банкны асуудлын тухайд би уч­рыг нь сайн мэдэхгүй байна. Энэ талаар Н.Даваа угаасаа надад огт ярьдаггүй байсан. Яагаад гэ­хээр Н.Даваа банкны дотоод үйл ажиллагаанд оролцдоггүй, ТУЗ-ийн гишүүн гэдгээрээ л явдаг бай­сан. Н.Даваагийн ганц ярьдаг зүйл нь Чингисийн онгон, Турк, Ка­закын түүх шүү дээ. Н.Даваа түү­хэнд үнэхээр нугасгүй.

“Өглөөний сонин” №116 (690) 2009-06-18